ЖАЛҒАУ
Жалғау:
Бұ рисаланы жазып, тәмамдағанның соңында сынап пікірін жазса екен деген ойменен Орынбор қаласында «Шора» деген журналды шығарып тұрған атақты сенімді ғалым Ризаддин хазіретке жіберіп едім. Ол кісінің өз қолымен жазған сөзі рисаланың тысқы беінде түсінігімен басылды. Бұлай арабша-татарша аралас жазылған сөзді біздің қазақтың көбі түсіне қоймас деп Ризаддин хазірет сөзінің мұрат-мақсатың, түсінігін осы жерде ашық қазақ тіліменен айтып кетуді тиіс көрдім. Ол айтады:
– Біздің пікірімізше, бұ рисаланың мазмұны негізінен дұрыс. Бұ орындағы хадистердің сенімділері мынау: пайғамбар ғайhиссалам Шәбәрма деген біреу үшін өтініш-тілек айтқан дауысты есітіп «Шәбәрма кім?» деп сұраған.
– Тумам (иә жақыным) – деп жауап бергенде.
– Өзің үшін хаж еттің бе? – деп және сұраған.
– Жоқ – дегенде,
– Әуелі өзің үшін хаж ет, сонан соң Шәбәрмаға етерсің – деген.
Хадис ғалымдары бұ сөзді жартысы мұқұф деп, жартысы марфұх деп таласады. «Мұқұф» деген расулымыздың сөзі емес, бір-бір сахаба айтқан сөз болады. «Марфұх» деген расулдың айтқанын риуайатшылар өз құлақтарыменен есіткен хадис болады. Енді Шәбәрма хақындағы сөзде хадистігінде таласты болса, күмілжі затпенен ыспат табылмайды. Және де бұ уақиға парыз хаж хақында ма, яки нәфіл-ғұмыра1 хақында ма, бұ да ашық емес деп сөзін бітіріпті Ризаддин хазірет.
__________
1 Нәфіл-ғұмыра – өтелмесе де болатын шарттардың бірі.
Бұ Шәбәрма уақиғасы хақындағы сөзді Әбу Халаба ибн Ғаббас деген сахабаның сөзі, ол уақиғаның өзі де расул-алла саллаhу уа ғайhиссалам алдында емес, иби Ғаббас хұзырында болған уақиға депті. Бұлай болғанда бұ хадис болмайды, ибн Ғаббас өз ойыменен айтқан сөз болады. Және де ибн әл-Мұфлис деген ғалым кітабында: бағзы ғалымдар бұ хадисті әлсіз деп санады. Өйткені бұ уақиға хақындағы риуайаттың түбі Сағид ибн Әби-Ғарубаға тіреледі. О кісінің өзі Басра шаhарында жүргенде бұны ибн-Ғаббастың сөзі деп жүрген екен. Соңынан Куфаға барғанда пайғамбарымыздың сөзі депті. Шамасы о күнде де осы күнгідей ана ауылға барып бір түрлі, мына ауылға барып екінші түрлі сыпыртып жүретін шырықтықтыр да бар болғаны ғой.
Бұ рисала бастырылуға берілгеннің соңында бізден сұраушылар болды: – Егер біраз бәдел-хаж беруге өсиет етіп кеткен болса, hәм мұрагер бәдел-хаж жіберу міндет бола ма, жоқ па? – деп. Бұған жауап: – Жіберу міндет емес. Үйткені, бәдігат нәрселерді істеуге бұйырған өсиет батыл ынтаға фәтуа бергендері еді. Хатым1 үшін таhлилер үшін өсиеттің батылдығыменен фәтуа бергендері еді. Шарих шарифте зарарлы нәрселер hешбір жөнменен де міндет болмау.
_______________
1 Хатым – құран хатым – өлген адамға
Ғұмар Қарашұғлы
Татар тіліне аударып таратам деушілер болса, бізден тоқталыс жоқ.
Таратушы Ш. Бөкеев