МАҚСАТ

Бұлайша хажды тәнменен, малменен бірдей болатын ғибадаттардан санауды қате демін. Бұлардың қателесуінің ыспатын hәм не себепті қателенгендерін түсініп білу үшін әуелі соны білу керек. Малменен болатын ғибадат не, тәнменен болатын ғибадат не?

Шариқ шариф назарында малменен болатын ғибадат деп соны айтар: онда мақсат-мұрат әлді адамдар фақыр бұқараға hәм халық пайдасына жәрдем ету, жалғасу болады. Мәселе мұны зекетте малы нысапқа толған кісі қырықтан бір үлесін тиісті орындарына сарп етілмек керек. Міне, бұл малменен болатын ғибадат деп аталады.

Тәнменен болатын ғибадат сол болады: онда мақсат-мұрат тәңір тағалаға тағзым ету, пендешілік көрсету болады. Бұ тәнменен болатын ғибадаттарды пайғамбарымыз қалай істеуге бұйырған адал ниетпенен солай істеу тиіс болады. Қайсысында бүгілу, жығылу, қайсысында айналу, жүгіру. Міне, біз бұ сөздерге түсінсек, хажының малменен болатын ғибадаттан емес, адал тәнменен болатын ғибадаттан екеніне де шүбәмыз қалмас. Оның үшін хажды ешбір фақыр-бұқараға мал сарп етуді мақсат етпей, өзге орынға мал сарп ету деген сөз шариғатта айтылмаған.

Дұрыс хажыға барушылар ондағы дәлелші шырақшыларға беріп қайтса да, бірақ, ол берулері шариғаттың міндет етуіменен емес. Бәлки, со дәлелшілердің алдау уа хайлаларыменен мұнан барған нандық надан хажылар оларға беруді де хаждық бір паразы екен деп біледі де бере береді. Жығылса да бағыш, тұрса да бағыш. Біздің шариғат заңында ондай қауымдарға дәулетін шашсын деген бұйрықтар аллаға шүкір ұшырамайды. Бұған иланыс қылмаған кісілер араб тілін үйренсін де тұп-тура Құран кәримді оқып, біліп, ішінде бәдел, молаға түнеу сияқты бұйрықтар тапса, шариқ шариф сын тақсын.