МАҚСАТ

Ешбір адам екінші бір адамның ғамалынан өзі мырзалық етіп бермесе, пайдалана алмас. Бұлайша аятты тақид¹ еткенде, әлгі хадистерменен шалыс келмейді.

Хош енді, бұл соңғы ғалымдардың жолын тұтсақ, соның өзінде де әрбір ғамалды біреу істеуге болады деуге болмайды. Бұ ғалымдардың өздер-ақ ғамалды үшке бөледі:

1)    тәнменен ғана болатын ғамал.

2)    малменен ғана болатын ғамал.

3)    тәнменен де, малменен де бірдей болатын ғамал.

Кітапша айтқанда: Ғибадат бәдение², ғибадат малия³, ғибадат мархабата миналмалие⁴, уәл бәдәния⁵. Бұлардың тәнменен ғана болатын намаз, ораза сияқты ғаламдар наиб болмайды. Неге десеңіз бұ ғамалдардың мақсат-мұраты адам өзі қиындық шегіп, жанын ауыртып тәңірісіне бүгілу, бойұсыну болады. Әлбетте, ешкім де «менің үшін сен тәңірі» ғана болатын зекет секілді ғамалдар да наиб болады. Оның үшін мұндай ғибадат малиялардың мақсаты халі келген кісі дәулетінің шүкіранесін⁶ өтеп, жарлы-жақыбайға, миллет⁷  пайдасына кісіге бұйырып еткізсе де болады.

_____________                

¹ Тақид – түсінік, түсіндіру.

² Ғибадат бәдение – дене қимылы арқылы жалбарыну, бойұсыну.

³ Ғибадат малия – қазына, дүние, мал арқылы жалбарыну (игілік арқылы)

⁴ Ғибадат мархабата миналмалие – материалдық игіліктер арқылы қайырымдылық жасау.

⁵ Уәл бәдәния – дене қималы арқылы жалбарыну.

⁶ Шүкіране – алғыс айту.

⁷ Миллет – ұлт, қауым.