МАҚСАТ

Екінші пара ғылымдар айтады: «Адам жауыздықтың кінәсін кісіге арқалата алмаса да, ізгіліктің сауабын басқа біреуге бағыштауға болады» деп. Бұлардың дәлелдері аят емес, хадис. Хадис кітаптарында түрліше айтылған бір уақиға бар: пайғамбарымыз саллаhу уа ғаиhиссалам¹  бір уақытта екі қарала қошқарды құрмалдыққа шалып, біреуді өзіне, екіншісін бүтін үмбетіне бағыштаған екен. Егер біреу үшін біреу сауап таппайтын болса, шариғат түзуші пайғамбар тиіссіз орынға қошқарын шалмас еді. Және де Хазірет Ғали риза аллаhутағала ғанhиден² риуаят³ айтылыпты: «Кімде кім қабирлердің  жанынан өткенде «Құлхуалла ахат» сүресін он бір мәртебе оқып, сауабын сондағы өліктерге бағыштаса, солардың санынша оның өзіне де сауап болар»,– деп. Және де арабтың Хашым деген тайпасынан бір әйел расулімізден сұраған екен: «Әкем көлік үстінде отыра алмастай қартайған шағында хаж парыз болды, оның үшін мен хаж етсем бола ма?» деп. Расуліміз: Бәлі, болар» дептімыс. Осындай  әңгіме етілген хадистер көп. Бұлардың әрбіреуі жалғыз-жалғыз қарағанда хабар уахид деген әлсіз хадистерден саналса да бәрін жинап, .       .         .        .          .         .        .              .        .        .        .  . түптегенде әдәуір күшейеді, яғни бағзы бір ғамалдардың сауабын кісіге бағыштаудың пайдасы жоқ емес – бар екендігі анық-ақ шығады. Әрбір пірді хабар уахид болса да қадыр мүштариғы⁴ хабар мәшhүр дережесіне жете жазады. Жиналған хабарларменен мына аятты мансұқ жасауға болмаса да, заhир⁵ мағынасынан бұрыңқырап жоруға болады. Үсул фақи ғұламасының тілдерінше айтқанда хадис мәшhүрлерменен аят насих етілмесе, ол жәйлы түсінік беруге болады. Бұлай болғанда манағы аят каримеге⁶ бұлай деп мағына береміз деседі:

_____________                

¹ Саллалаhу уа ғаиhиссалам – «пайғамбарға рахым қылсын, денін сау қылсын» деген бүкіл үмбетінің тілегі.

² Риза аллаhутағала ғанhиден – «Алла риза болсын» деген сөз.

³ Риуаят – аңыз әңгімелер.

⁴ Мұштариғы – шариғат шежірелері.

⁵ Заhир – ашық.

⁶ Аят кариме – қасиетті аят.